Perihan Ağaoğlu onların gölgelerini biliyor. HDP’nin Mardin İl Eşbaşkanı, ropörtajın ardından parti merkezinden ayrılır ayrılmaz takım elbiseli bir grup, sokağın ortalarında olmalarına rağmen kendisi ve partili arkadaşlarının arasına giriyor. Bu sefer sadece geçiyorlar ama Ağaoğlu “terörle mücadele operasyonlarında” tutuklandı bile. Restorana yapılan sonraki ziyaret sırasında, istenmeyen refakatçileri tekrar tekrar işaret ediyor; şimdi akıllı telefonunda bazılarıyla birlikte özçekimler saklıyor. Perihan Ağaoğlu onların gölgelerini biliyor. HDP’nin Mardin İl Eşbaşkanı, ropörtajın ardından parti merkezinden ayrılır ayrılmaz takım elbiseli bir grup, sokağın ortalarında olmalarına rağmen kendisi ve partili arkadaşlarının arasına giriyor. Bu sefer sadece geçiyorlar ama Ağaoğlu “terörle mücadele operasyonlarında” tutuklandı bile. Restorana yapılan sonraki ziyaret sırasında, istenmeyen refakatçileri taker teker işaret ediyor; Ağaoğlu için o kadar normalleşmiş ki bu durum akıllı telefonunda bazılarıyla birlikte özçekimler bile çekiyor. Çekincesinin röportaj ekibinin güvenliği olduğunu söylüyor.
Demokratik duygu yok edildi
Röportaj yapmaya başlamamızın üstünden yaklaşık bir saat geçiyor. Ağaoğlu, eğer röportaj ekibi ile birlikte partinin ofisinde çok uzun süre kalırlarsa, bunun şüphe uyandırabileceğinden ve röportaj yapan ekibin güvenliğinin tehlikeye gireceğinden korkuyor. Konuşmanın üzerinde bir rahatsızlık hissi dolaşıyor. Yine de Ağaoğlu ve meslektaşları, kendilerini neyin harekete geçirdiğini açıkça konuşuyorlar. “2015te de burada olmanızı isterdik” diyor. Alman basın temsilcilerini röportajın daha en başında eleştirmişti. Cizre, Diyarbakır-Sur, Nusaybin, Mardin… Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerde, hükümetin saldırılarla her türlü demokratik duyguyu yok ettiğini söylüyor. Bu sırada basın, özellikle de yabancı basın pek görünmüyordu. Alman politikacıların veya herhangi bir AB delegasyonu üyesinin en son ne zaman sahaya çıktığı sorusunu ise sadece şaşkın bakışlar takip ediyor.
Bir yanda ordu ve çeşitli emniyet organları, diğer yanda Kürt yanlıları – İşçi Partisi ya da terör örgütü(hangi ideolojik perspektiften bakıldığına göre değişir) – PKK ve Halk Savunma Birlikleri olarak anılan YPG arasındaki en şiddetli çatışmalar artık sona ermiş olabilir. Bölgedeki yaşam hala bunun tarafından şekilleniyor. Evlerde kurşun delikleri, yıkılan mahalleler yerine lüks yeni binalar, tüm giriş yollarında kontrol noktaları, köy yollarında birkaç yüz metrede bir gözetleme kuleleri. Ağaoğlu:
Ev duvarında kurşun delikleri.
Türk devleti Kürt bölgelerini işgal etti.
Korucunun bir gözetleme kulesi (“köy koruyucuları”).
Ancak bu savaş 2015ten önce 2010 Arap Baharı ile başladı. Türk devleti ile Kürt halkı arasındaki çatışma ise devletin 1923’teki kuruluşuna kadar uzanıyor; Osmanlı İmparatorluğu dağıldıktan ve Kürt bölgeleri Türkiye, İran, Irak ve Suriye’ye verildikten sonra her biri etnik azınlık haline geldi. 2013 yılında HDP öncülüğünde başlayan barış süreci başarısız oldu ve 2015 yılından itibaren bu türden ilk şehir mücadeleleri ile son buldu. Aynı zamanda 2015 HDP’nin Kürt bölgelerinde önemli bir seçim başarısı elde ettiği yıl oldu. 2015 seçimlerinde Türkiye’de Haziran ayında en yüksek oy artışı (%7,4) ve yüzde 13,1 ile dördüncü en güçlü güç olarak meclise girdi.
Salih Kuday: Seçildi ve görevden alındı
Salih Kuday, Nilüfer Elik Yılmaz ile birlikte 2019 seçimlerinde HDP’den Kızıltepe Belediye Eşbaşkanı seçildi (%70,20). 2016’dan beri öğretmenlik mesleğini yapmasına izin verilmediğini söylüyor. Başarısız darbe girişimi ve ardından yapılan tasfiyelerin ardından görevden alındı. Ancak yeni görevini de yerine getiremedi. “Yerime kayyum atandı. Dışarı atıldım,” diyor. Kayyum, örneğin asılsız yolsuzluk iddiaları nedeniyle hükümet tarafından atanır. Seçilmiş 102 HDP belediye başkanının 90ından fazlasının yerine 2016 seçimlerinden sonra itaatkar kişiler atandı. Kuday, hükümet hakkında “Korkuyla yönetiyorlar” ve “100 binden fazla insan işini kaybetti” diyor. Söz konusu tasfiyelerin bir sonucu. “Binlerce siyasetçi tutuklandı” diyen Ağaoğlu, kayyumun ilk resmi eyleminin kadın örgütlerini yasaklamak ve kadınların görevde olduğu pozisyonları erkeklerle değiştirmek oldu. Avrupa İşkenceyi ve İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Muamele veya Cezayı Önleme Komitesi (CPT) tarafından yürütülen soruşturmalar ve raporlar da bunu değiştirmedi.
Kürtlerin sadece dilleri ve kültürleriyle yaşayabilecekleri bir yer istediklerini vurguluyor. HDP temsilcileri, kendi ulus-devletlerini talep etmediklerini vurguluyor. Demokratik bir konfederalizmden, yerel bir özyönetimden bahsediyoruz. Terör suçundan hapse atılan PKK lideri Abdullah Öcalan, 2005 yılında ulus devlet fikrinden uzaklaşıp bu şekilde formüle etmişti. Eşbaşkan, “Kürtlerin özgürlüğü olmadan Ortadoğu’da demokrasi olamaz” diye vurguluyor.
Uluslararası toplumdan az ilgi
Ancak, davalarında uluslararası toplum tarafından desteklendiklerini pek hissetmiyorlar. Avrupalı politikacıların ziyaretleri genellikle başkent Ankara’yı hedef alıyor. Ağaoğlu, “Haberlerin dünyaya ulaşmamasının da bir nedeni bu” diyor. Türkiye’de bile, devletin medya üzerindeki etkisiyle çoğu zaman gizleniyorlar. Kuday, “Türkiye’nin başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkelerinden silah aldığını biliyoruz” dedi. Türkiye’deki Kürt azınlığa karşı da kullanılacak olan tam da bu silahlardır. Bu nedenle Almanya ve silah tedarik eden diğer ülkeler ülkedeki şiddet, işkence ve cinayetin sorumluluğunu paylaşıyor.